Jeszcze o sztuce Zagórz

„JESZCZE O SZTUCE”, to książka, na którą składają się dwie części: większa, zatytułowana „Alchemia pędzla”, i mniejsza – „Okruchy z warsztatu”. „Alchemia pędzla” zrodziła się z inspiracji „Alchemią słowa” Jana Parandowskiego, ale jest też swego rodzaju podsumowaniem serii „Gawęd o sztuce”. A było to tak: Wróciłam do swojej ulubionej przed laty, a częściowo zapomnianej już lektury, „Alchemii słowa”, cudownej opowieści o warsztacie i trudach ludzi pióra. I doznałam niemal szoku; uderzyła mnie zbieżność tematyczna tej książki z moimi ”Gawędami o sztuce”, z tą tylko różnicą, że Pan Jan podpatrywał warsztat twórców kreujących swój świat słowem, przy pomocy pióra, a ja – ich pobratymców, kreujących świat farbami i pędzlem. A przecież obaj, i pisarze, i malarze, należą niewątpliwie do rasy alchemików, jako że swoim talentem i wyobraźnią przetwarzają artystycznie zastaną rzeczywistość. Dotychczas moje „Gawędy” stanowiły zbiór chronologicznie biegnących biografii poszczególnych artystów, teraz postanowiłam spojrzeć na sztukę od innej strony, nie poprzez losy poszczególnych mistrzów, lecz przez ich wspólne problemy.[…] Ze Wstępu W ciągu stu lat w całej Europie szukano specjalisty zdolnego nałożyć kopułę, urządzano zjazdy architektów, budowniczych gotyckich katedr, i żaden nie potrafił wybawić Florencji z kłopotu; świątynia całe lata stała niezadaszona. I oto pojawił się człowiek, metr pięć w kapeluszu, brzydki jak Giotto (według słów Vasariego), o przeraźliwie piskliwym głosie, który jednak miał głowę jak nikt na całym świecie, istny geniusz. Postawił kopułę! I oto teraz ci, którzy nie potrafili tego zrobić, postanowili ukarać tego, który potrafił: za pracę bez uprawnień Brunelleschi trafił do… aresztu. (Aż szkoda, że nie mógł zdjąć tej kopuły i zabrać jej ze sobą). Fragment książki Bożena Fabiani – dr historii, emerytowana nauczycielka akademicka, autorka gawęd radiowych, pisarka książek popularno-naukowych z dziedziny historii i historii sztuki oraz tomików poetyckich, autorka serii książek „Gawędy o sztuce”, tłumaczka z włoskiego.