Rozwijanie sprawności pisania w dydaktyce językowej na etapie wczesnoszkolnym Legnica

Ostatnio zauważa się wzrastające w kręgach akademickich zainteresowanie pisaniem w L2, co przejawia się w coraz większej, choć odwrotnie proporcjonalnej do publikacji metodycznych liczbie dysertacji naukowych przygotowanych w krajach anglojęzycznych (...), które w przeważającym stopniu dotyczą jednak starszych grup wiekowych. Tym bardziej więc zasadne wydaje się stworzenie teoretycznie i empirycznie spójnego modelu wczesnoszkolnej nauki pisania w L2, optymalnie „zagospodarowującego” ciekawość poznawczą dzieci i ich fascynację światem litery i – w związku z tym – zwiększającego oczekiwania nauczyciela wobec ich pisemnej działalności (G. Williams 1998, Hedge 2001, Matsuda 2003). Skonstruowanie takiego modelu jest celem rozważań przedstawionych w tej książce i wynikających z empirycznie udokumentowanego przeświadczenia, że odręczne pisanie jest jedną z najbardziej elementarnych umiejętności, niezbędnych do globalnego rozwoju dziecka i w związku z tym niemożliwych do zignorowania nawet w dobie komputera, która wcale nie musi, a wręcz nie powinna być utożsamiana z fazą oralności wtórnej (Marzano, Playner 2004, Ong 1982). Epistemologiczną osnową całej, składającej się z trzech części pracy jest heglowskie prawo dialektyczne, zgodnie z którym większość zaprezentowanych tu i zinterpretowanych pod kątem pisania L1/L2 koncepcji tworzy swoisty konstrukt traidyczny, w którym z pozornie sprzecznych tez i antytez (części – pierwsza i druga) wyłania się synteza (część trzecia). Jest ona wynikiem autorskiego wnioskowania na temat możliwości wkomponowania dorobku różnych, zaabsorbowanych rozwojem dziecka teoretyków i badaczy wielu narodowości (...) w ramy wczesnoszkolnej nauki pisania. Zagadnienia związane z dydaktyką językową przedstawione są na tle odpowiednich pojęć i teorii zaczerpniętych z obszarów psychologii poznawczej i rozwojowej, psycholingwistyki, pedagogiki ogólnej, neurofizjologii i neurocybernetyki, jako że koncepcyjne wsparcie tych dyscyplin okazało się konieczne dla wyczerpującego wyjaśnienia celowości wczesnego rozwijania sprawności pisania w L2. Spis treści Część pierwsza Pisanie w kontekście psychofizycznego rozwoju dziecka Psychologia poznawcza a tworzenie teorii empirycznej Teoria a poznanie Triadyczna koncepcja teorii Teoria w edukacji Teorie rozwoju poznawczego dziecka Teoria piagetowska Struktury poznawcze, adaptacja, równoważenie Stadialne podejście do rozwoju Faza przedoperacyjna Faza operacji konkretnych Koncepcja rozwoju w nurcie postpiagetowskim Pedagogiczne implikacje teorii piagetowskiej i postpiagetowskiej Myślenie i rozwój w ujęciu operacyjno-figuratywnym Modularna koncepcja wielu inteligencji według Gardnera Triarchiczna koncepcja inteligencji według Sternberga Lingwistyczne i neuropsychologiczne uwarunkowania procesu pisania Rozwój języka dziecka Płaszczyzna biologiczna Struktura mózgu Mózg a rozwój języka Teoria etologiczna Chomsky’ego Płaszczyzna psychologiczna Teoria poznawczo – rozwojowa Poznawczy model rozwoju metajęzykowego według van Kleeck Adaptacyjny wymiar aktywizacji języka Pamięć i uwaga Motywacja Płaszczyzna społeczna Teoria behawiorystyczna Podejście funkcjonalistyczne Recepcyjny potencjał dziecka Zalety wczesnej dwujęzyczności Analiza procesu pisania Pisanie w perspektywie historycznej Przegląd definicji pisania Fizjologiczny aspekt pisania Neurocybernetyczne modele pisania Motoryczny aspekt pisania Psychologiczny aspekt pisania Interioryzacja pisma Pisanie jako proces odwołujący się do całości intelektu Świadomość pisma Automatyzacja pisania Trudności w pisaniu Podsumowanie Część druga Pisanie w ujęciu empiryczno – metodycznym Pisanie w badaniach Dyscyplinarny i epistemologiczny status pisania Co chcemy wiedzieć o pisaniu Jakie narzędzia badawcze stosujemy Badania nad umiejętnością pisania u dzieci Krótki rys historyczny Współczesna rewaluacja koncepcji piśmienności Prymat badań jakościowych Wspólny mianownik pisania w języku ojczystym i obcym Pasanie a teoria Piageta Główne zagadnienia badawcze Studia nad świadomością pisma Studia nad multimodalnością Studia nad kompetencjami tekstowymi Studia nad efektywnym nauczeniem pisania Rodzinne studium przypadku Strategie w nauce pisania Rodzaje, tematyka i cele prac pisemnych Szkolna a domowa nauka pisania Relacje między pisaniem a czytaniem Pisanie jako forma rozwoju ucznia Europejskie Portfolio Językowe w projekcie pilotażowym Piśmienność a nowe technologie Pisanie w nauczaniu Pisanie w kulturowo – historycznym ujęciu Wygotskiego Prehistoria mowy pisanej Pisanie jako wtórna symbolizacja pierwszego stopnia Dydaktyczny wymiar pisania Amerykańskie echa przemyśleń Wygotskiego Pisanie w montessoriańskim systemie kształcenia Konstruktywizm Montessori Funkcje i zadania nauczyciela montessoriańskiego Wrażliwe fazy dziecka a przyswajanie języka Metoda pisania Podejście kognitywne Model Treningu Poznawczego Podejście tekstualne K-6 syllabus i jego związek z funkcjonalnym modelem pisania Nauczanie pisania według Gravesa Przyswajanie konwencji pisarskich Pisanie w różnych gatunkach Prowadzenie portfolio pisarskiego Konferowanie Imię dziecka jako motyw wprowadzający je w świat mowy pisanej Koncepcja Majchrzak Interakcyjny model nauki pisania Nauczanie dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu Metoda Dobrego Startu Podsumowanie Część trzecia Pisanie w praktyce szkolnej – postulaty aplikacyjne Heurystyczno – operacyjny model nauki pisania Model i jego miejsce w refleksji i praktyce nauczania / uczenia się języka obcego Zalecenia programowe odnośnie do szkolnej nauki pisania Teoretyczne uwarunkowania modelu Neopiagetowska optyka kształcenia Zasada współwystępowania inwencji z konwencją pisarską Otwarto – zamknięte prace pisemne Pisanie po śladzie Przepisywanie Wykorzystanie imienia dziecka w nauce pisania Obrazkowo – literowa synteza wyrazów Dyktando Formy narracyjne Formy wierszowane Wymiana korespondencji Nauka pisania a dysleksja Rozmowy o piśmie i pisaniu Podsumowanie Wnioski końcowe Bibliografia Aneksy. Otwarto zamknięte prace pisemne (OZ PP) Aneks 1. Pisanie po śladzie Aneks 2. Przepisywanie Aneks 3. Wykorzystanie imienia dziecka w nauce pisania Aneks 4. Dyktando Aneks 5. Obrazkowo – literowa synteza wyrazów Aneks 6. Formy narracyjne Aneks 7. Formy wierszowane Aneks 8. Wymiana korespondencji Aneks 9. Nauka pisania a dysleksja Aneks 10. Proceduralne wspieranie nauki pisania Aneks 11. Zestawienie prac pisemnych otwarto – zamkniętych Summary